काळभैरव अष्टक (अर्थासहित )

कालभैरवाष्टक हे शंकराचार्यांनी रचलेले एक संस्कृत भाषेतील स्तोत्र आहे. हे स्तोत्र, नऊ श्लोकांचे असून त्यातील पहिल्या आठ श्लोकात भगवान कालभैरवाची स्तुती असून नवव्या श्लोकात फलश्रुती आहे. फलश्रुती म्हणजे स्तोत्र पठण केल्याने त्यापासून मिळणारे फायदे होय. काळभैरव ही देवता भगवान शंकराचा अवतार मानली जाते. कालभैरवाचे मंदिर काशी शहराच्या वेशीवर असून त्यांना काशीचे कोतवाल असे म्हणतात. ही भलेही उग्र आणि तापट देवता असली तरीही ती न्यायप्रिय असल्यामुळे आपल्या भक्तांचे रक्षण करते असे मानले जाते.

देवराज्य सेव्यमान पावनाघ्रिपंकजम्, 

व्यालयज्ञ सूत्रमिंदू शेखरं कृपाकरम् ।

नारदादि योगिवृंद वंदितं दिगंबरम्, 

काशिकापुराधिनाथ कालभैरवम् भजे ॥

अनुवाद: साक्षात देवराज इंद्र ज्यांच्या चरणांची सेवा करतात, ज्यांनी शरीरावर सर्परूपी यज्ञोपवीत, आणि डोक्यावर चंद्र धारण केलेले आहेत, दिशा हे ज्यांचे वस्त्र आहेत आणि नारदादी योगीवृंद ज्यांना आदराने वंदन करतात, अशा या काशीपुरीच्या कालभैरव स्वामींची मी आराधना करतो.

भानुकोटिभास्करं भवाब्दितारकं परं, 

नीलकंठ मीप्सिथार्थ दायकं त्रिलोचनम ।

कालकाल मंबुजाक्ष मक्ष शूलमक्षरं, 

काशिकापुराधिनाथ कालभैरवम् भजे ॥

अनुवाद: ज्यांना तीन डोळे आणि निळा कंठ आहे आणि ज्यांचे कोट्यवधी सूर्यप्रकाशासम तेज आहे, ते निश्चितच संसाररूपी भवसमुद्र तरून जाण्यास सहाय्यक आहेत. जे अक्षय असून काळाचे महाकाळ आहेत, ज्यांचे नेत्र कोमल आहेत, ज्यांचे त्रिशूळ समस्त विश्वाचा आधार आहे, अशा या काशीपुरीच्या कालभैरव स्वामींची मी आराधना करतो.

शूलटंक पाशदंड पाणिमादिकारणं, 

श्यामकाय मादिदेव मक्षरं निरामयम ।

भीमविक्रम प्रभुं विचित्र तांडवप्रियं, 

काशिकापुराधिनाथ कालभैरवम् भजे ॥

अनुवाद: ज्यांनी हातात त्रिशूळ, भाला, पाश, दंड, इत्यादी धारण केलेले आहेत. सावळा रंग असून जे निरामय असून विश्वाच्या आरंभापासून अस्तित्वात आहेत, जे महापराक्रमी असून अद्भुत तांडव करतात, अशा या काशीपुरीच्या कालभैरव स्वामींची मी आराधना करतो.

भुक्तिमुक्ति दायकं प्रशस्त लोकविग्रहं, 

भक्त वस्तलं स्थितं समस्तलोकविग्रहं ।

विनिकण्वं मनोज्ञ् हेम् किंकिणीलस्तकटिं, 

काशिकापुराधिनाथ कालभैरवम् भजे ॥

अनुवाद: जे आपल्या भक्तांना भुक्ती आणि मुक्ती प्रदान करतात, ज्यांचे स्वरूप प्रशस्त आणि सुंदर आहे, ज्यांचे चारही लोकांत सामावलेले आहे, जे आपल्या भक्तांवर ममत्वाचा वर्षाव करतात, ज्यांच्या कमरेला मंजुळ आवाजात किणकिणणाऱ्या घंट्या आहेत, अशा या काशीपुरीच्या कालभैरव स्वामींची मी आराधना करतो.

धर्मसेतू पालकं त्वधर्ममार्ग् नाशकम्, 

कर्मपाश मोचकम् सुशर्मदारकं विभुम् ।

स्वर्णवर्ण शेषपाश शोभितांग मंडलं, 

काशिकापुराधिनाथ कालभैरवम् भजे ॥

अनुवाद: जे धर्ममार्गाचे पालक तथा रक्षक असून अधर्माचा नाश करतात, ते दिसण्यास आनंददायी असून भक्तांच्या जन्मोजन्मीच्या कर्मपाशाचा नाश करतात. सर्पांनी शरीर वेढल्यामुळे जे शोभून दिसताहेत, अशा या काशीपुरीच्या कालभैरव स्वामींची मी आराधना करतो.

रत्नपादुका प्रभाभिराम पाद युग्मकं, 

नित्यम द्वितीयमिष्ट दैवतं निरंजनम् ।

मृत्युदर्प नाशनं करालदंष्ट्र मोक्षणम्, 

काशिकापुराधिनाथ कालभैरवम् भजे ॥

अनुवाद: पायात रत्नजडित पादुका धारण केल्यामुळे जे सुशोभित झाले आहेत आणि नित्य निर्मल, अविनाशी, अद्वितीय असून भक्तप्रिय आहेत. जे मृत्यूचा अहंकार दूर सारून आपल्या भयावह दातांनी काळापासून भक्तांचे रक्षण करतात, अशा या काशीपुरीच्या कालभैरव स्वामींची मी आराधना करतो.

अट्टहास भिन्न पद्म जांडकोश संततिं, 

दृष्टिपात नष्टपाप जालमुग्र शासनं ।

अष्टसिद्धि दायकं कपाल मालिकाधरं, 

काशिकापुराधिनाथ कालभैरवम् भजे ॥

अनुवाद: ज्यांच्या विकट हास्याने संपूर्ण ब्रम्हांड विदीर्ण होते आणि ज्यांच्या एका दृष्टीकटाक्षाने सर्व पापांचा नाश होतो, तसेच ज्याचे शासन कठोर असून आपल्या भक्तांना जो सर्व प्रकारच्या सिद्धी देतो, अशा या नरमुंड धारक काशीपुरीच्या कालभैरव स्वामींची मी आराधना करतो.

भूतसंघ नायकं विशाल किर्ती दायकं, 

काशिवास लोकपुण्य पापशोधकं विभुम् ।

नितिमार्ग कोविदम् पुरातनम् जगत्पतिं, 

काशिकापुराधिनाथ कालभैरवम् भजे ॥

अनुवाद: जो समस्त भूत संघाचा नायक असून विशाल किर्तीदायक आहे, तसेच तो काशीपुरीत राहणाऱ्या भक्तांच्या पाप-पुण्याचा हिशोब ठेवतो. ज्याला नीती आणि अनीतीच्या मार्गाची जाण आहे तसेच तो अत्यंत प्राचीन काळापासून जगाचा स्वामी आहे, अशा या काशीपुरीच्या कालभैरव स्वामींची मी आराधना करतो.

कालभैरवाष्टकम् पठंती ये मनोहरं, 

ज्ञानमुक्ति साधनम् विचित्रपुण्यवर्धनम् ।

शोक मोह् दैन्य लोभ कोपताप् नाशनम्, 

प्रयांति कालभैरवांघ्रि सन्निधिम् नरा धृवम्

काशिकापुराधिनाथ कालभैरवम् भजे !

अनुवाद: जे लोक अशा या मनोहर कालभैरवाष्टकाचे निरंतर पठण करतात, त्यांना ज्ञान तथा मुक्तीचा लाभ होतो. तसेच त्यांच्या सर्व शोक, मोह, दैन्य, लोभ, कोप आणि ताप इत्यादींचा नाश होतो. अशा प्रकारे हे लोक अंती कालभैरवाच्या चरणी आपले स्थान प्राप्त करतात.

॥ इति श्रीमच्छङ्कराचार्यविरचितं कालभैरवाष्टकं संपूर्णम् ॥