महाराणा प्रताप यांच्याबद्दल

तारखेप्रमाणे 9 मे रोजी महाराणा प्रताप यांची जयंती असते. त्यानिमित्त त्यांचेबद्दल थोडक्यात माहिती. महाराणा प्रताप (९ मे १५४० - १९ जानेवारी १५९७) हे मेवाड राज्याचे प्रसिद्ध राजपूत राजा होते. त्यांचे संपूर्ण नाव महाराणा प्रतापसिंह असून ते उदयपूरच्या सिसोदिया राजघराण्यातील होते. ते आपल्या शौर्य, धैर्य आणि स्वाभिमानासाठी ओळखले जातात.

महाराणा प्रताप यांचा जन्म ९ मे १५४० रोजी कुंभलगड, राजस्थान येथे झाला. ते राणा उदयसिंग II आणि महाराणी जयवंताबाई यांचे ज्येष्ठ पुत्र होते. त्यांच्या बालपणापासूनच त्यांच्यात शौर्य आणि नेतृत्वगुण दिसू लागले. राणा उदयसिंग II यांच्या मृत्यूनंतर गादीच्या प्रश्नावर महाराणा प्रताप आणि त्यांच्या सावत्र भावांमध्ये संघर्ष निर्माण झाला. अनेक राजकीय दबाव आणि अंतर्गत संघर्षांनंतर महाराणा प्रताप यांना मेवाडच्या सिंहासनावर बसवण्यात आले.

अकबराने आपल्या साम्राज्यात मेवाडला सामील करण्यासाठी महाराणा प्रताप यांना अनेक वेळा शरण येण्याचा प्रस्ताव दिला, परंतु त्यांनी तो नाकारला. १५७६ मध्ये झालेल्या हल्दीघाटीच्या लढाईत महाराणा प्रताप आणि अकबराच्या सैन्यामध्ये भयंकर संघर्ष झाला. ही लढाई निर्णायक नव्हती, परंतु महाराणा प्रताप यांची प्रतिकूल परिस्थितीतही हार न मानणारी वृत्ती स्पष्ट दिसली. या लढाईत त्यांचा विश्वासू घोडा चेतक शौर्याने लढला आणि मरण पावला, ज्याची कथा आजही प्रेरणादायी आहे. हल्दीघाटीच्या लढाईनंतर महाराणा प्रताप आणि त्यांचा परिवार जंगलात, पर्वतांमध्ये लपून राहत होता. त्यांनी आपल्या सैन्याला पुन्हा एकत्र केले आणि मुघलांना परतवून लावले. त्यांचे राज्य कुंभलगड, चावंड आणि इतर दुर्गांवर आधारित होते.

महाराणा प्रताप यांचे १९ जानेवारी १५९७ रोजी चावंड येथे निधन झाले. त्यांच्या मृत्यूनंतरही त्यांचे शौर्य, देशभक्ती आणि स्वाभिमान मेवाडच्या जनतेमध्ये जिवंत राहिले. ते राजपूत शौर्याचे प्रतिक मानले जातात. त्यांच्या संघर्षमय जीवनातून स्वाभिमान, पराक्रम आणि मातृभूमीवरील निष्ठा शिकता येते.

महाराणा प्रताप हे केवळ एक राजा नव्हते, तर एक विचार होते, ज्यांनी स्वातंत्र्याचे मोल शिकवले.